บทความนี้ยังเป็นเพียงฉบับร่างเท่านั้น ห้ามเผยแพร่

ที่จริงแล้วฝุ่นควันไม่ใช่ปัญหาใหม่ของคนเหนือ แต่เป็นของวิถีชีวิตทางการเกษตรที่พึ่งพาการเผาในบ้างพื้นที่ เพื่อร่วมถึงลักษณะพื้นที่ที่เป็นพื้นที่ป่าเต็งรังและป่าเบญจพรรณที่มีเศษใบไม้ร่วงสะสม จำนวนมาก ประกอบกับลักษณะภูมิประเทศที่เป็นแอ่งกระทะและมีภูเขาล้อมรอบจึงทำให้สถานการณ์ฝุ่นควันในภาคเหนือรุ่นแรง และมากไปกว่านั้นฝุ่นควันจากประเทศเพื่อนบ้านที่พัดเข้ามามากขึ้นจากการขยายพื้นที่เกษตรข้ามพรมแดนทำให้ปัญหามลพิษทางอากาศในภาคเหนือกลายเป็นวาระสำคัณของคนเหนือ ตั้งแต่ราวปี 2550 เป็นต้นมา

ขณะที่พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ได้ออกประกาศ “ยกระดับการแก้ไขปัญหาหมอกควันให้เป็น วาระแห่งชาติ” เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2562

ปัญหาฝุ่นควันในประเทศไทยส่วนใหญ่เกิดขึ้นในพื้นที่ภาคเหนือตอนบน 9 จังหวัด ได้แก่ เชียงรายเชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง แพร่ น่าน พะเยา แม่ฮ่องสอน และตาก โดยมักเกิดขึ้นในฤดูแล้ง ระหว่างเดือนมกราคมถึง เมษายนของทุกปี โดยตัวเลขการเผาไหม้ในภาคเหนือเพิ่มขึ้นแทบทุกจังหวัดซึ่งแม่ฮ่องสอนได้กลายเป็นพื้นที่เผาไหม้สะสมมากที่สุด ร่วมถึงเชียงใหม่ด้วย

ประเทศไทยเริ่มนำค่าฝุ่นละอองขนาด PM10 มาใช้เพื่อตรวจวัดคุณภาพอากาศตั้งแต่ปี 2538 โดยในปี 2547 ได้กำหนดค่ามาตรฐานเฉลี่ย 24 ชั่วโมงอยู่ที่ไม่เกิน 120 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร หรือ มคก./ลบ.ม. ซึ่งก็เป็นที่วิพาก��์วิจารณ์มาโดยตลอดว่าเป็นมาตรการที่ต่ำเกินไปไม่เป็นไปตามที่องค์การอนามัยโลกแนะนำเอาไว้ ขณะที่ค่าฝุ่นละอองขนาดPM2.5 เพิ่งถูกเพิ่มเข้ามาเมื่อปี 2553 แต่ก็จำกัดวงการใช้งานการวัดค่าฝุ่น มีอยู่เพียงพื้นที่กรุงเทพฯ โดยวางเกณฑ์มาตรฐานเอาไว้ที่เฉลี่ยในระยะเวลา 24 ชั่วโมงต้องไม่เกิน 50 ไมโครกรัม ทั้งที่ PM2.5 นำมาใช้สะท้อนถึงปัญหาได้ชัดเจนกว่าจนมีจุดเปลี่ยนสำคัญในปี 2561 เนื่องจากการที่กรุงเทพฯ ต้องเผชิญกับปัญหาฝุ่นควันที่รุนแรงเมื่อช่วงปลายปี 2560 ส่งผลให้ PM2.5 กลายเป็นค่ามาตรฐานที่ต้องดำเนินการตรวจวัดในทุกสถานีทั่วประเทศ และถือเป็นหนึ่งในองค์ประกอบของดัชนีคุณภาพอากาศ แต่ยังครอบคลุ่ม จนช่วงปี 2562 เครือข่ายสถาบันวิชาการ พยายามนำเสนอเครื่องมือตรวจวัดขนาดเล็ก หรือโลคลอสเซ็นเซอร์ โดยมีเป้าหมายใช้เพื่อเเจ้งเตือนและการปฏิบัติตัวของประชาชน

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Nisl pretium fusce id velit ut tortor. Eget gravida cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient. Proin libero nunc consequat interdum. Diam donec adipiscing tristique risus nec feugiat in fermentum posuere. Nulla at volutpat diam ut. Nisl purus in mollis nunc sed. Donec et odio pellentesque diam. Urna condimentum mattis pellentesque id nibh tortor. Adipiscing at in tellus integer feugiat scelerisque varius morbi enim. Velit ut tortor pretium viverra suspendisse. Est pellentesque elit ullamcorper dignissim cras tincidunt. A pellentesque sit amet porttitor eget dolor. Lobortis elementum nibh tellus molestie nunc non blandit. Nisi vitae suscipit tellus mauris a. Blandit massa enim nec dui. Condimentum vitae sapien pellentesque habitant morbi tristique. Sit amet venenatis urna cursus eget nunc scelerisque viverra.

Neque volutpat ac tincidunt vitae semper. Nulla pharetra diam sit amet nisl. Pellentesque nec nam aliquam sem et tortor consequat id porta. Aliquam eleifend mi in nulla posuere. Adipiscing elit pellentesque habitant morbi tristique senectus et. Ultricies leo integer malesuada nunc vel risus. Elit ullamcorper dignissim cras tincidunt lobortis feugiat vivamus at. Pulvinar elementum integer enim neque. Ultrices eros in cursus turpis massa tincidunt dui ut ornare. Fringilla est ullamcorper eget nulla facilisi etiam dignissim diam quis. Proin sed libero enim sed. Neque volutpat ac tincidunt vitae. Sed nisi lacus sed viverra tellus in hac. Blandit libero volutpat sed cras ornare arcu dui. Id semper risus in hendrerit gravida rutrum. Placerat in egestas erat imperdiet sed. Ipsum faucibus vitae aliquet nec ullamcorper sit amet risus. Neque volutpat ac tincidunt vitae.

แต่ที่แน่ๆ ฝุ่นควันทางภาคเหนือมีแหล่งที่มาแตกต่างจากกรุงเทพฯ ต่างจากภาคเหนือตอนล่าง ภาคกลาง และภาคอีสาน เช่นกรุงเทพฯ ที่มีสาเหตุจากยานพาหนะและมลพิษอุตสาหกรรมร่วมด้วย ภาคกลาง ภาคเหนือตอนล่างมีปัญหาจากการเผาในเเปลงเกษตรขนาดใหญ่ หรือภาคอีสานจากพืชอุตสาหกรรม

แต่เมื่อประชาชนในเขตเมืองให้ความตื่นตัวต่อค่าตรวจวัดคุณภาพอากาศ่ไม่เชื่อมั่นในมาตรฐานของภาครัฐ จึงมีปรากฎการณ์ของภาคประชาชนทั้ง การรณรงค์แจกหน้ากาก N95 ตามสี่แยก การก่อตั้งสภาลมหายใจเชียงใหม่ มีการประกาศงดการเรียนการสอนของหลายสถาบันการศึกษา การณรงค์ของกลุ่มต่างๆ เรียกร้องให้ปรับปรุงมาตรฐานคุณภาพอากาศให้ใกล้เคียงกับเกณฑ์สากล ร่วมถึงกฎหมายของภาคประชาชนหรือ พ.ร.บ.อากาศสะอาด