ถึงตอนนี้เรารู้จัก
ปลาหมอคางดำ กันแค่ไหน ?
สำหรับประเทศไทยพบหลักฐานรายงานของส่วนตรวจการค้าสัตว์น้ำ สำนักบริหารจัดการด้านการประมง จากประเทศกานา ในช่วงปี 2549
ต่อมาปี 2553 บริษัทเอกชนแห่งหนึ่งของไทยได้นำเข้ามาอีกครั้งจำนวน 2,000 ตัว (หมายเหตุ เอกสารคำขอนำเข้าจำนวน 5,000 ตัว เพื่อปรับปรุงพันธุ์โดยขอใช้สิทธิ์จากการได้รับอนุญาตให้นำเข้าตั้งแต่ปี 2551 แต่ไม่ยังไม่ได้นำเข้า) เพื่อทำการทดลองเพาะเลี้ยงในฟาร์มทดลองในพื้นที่จังหวัดสมุทรสงคราม
ทั้งนี้ คณะกรรมการระดับสถาบันว่าด้วยความปลอดภัยและความหลากหลายทางชีวภาพของกรมประมง (Institutional Biosafety Committee: IBC) ยังกำหนดให้ (1)กรมประมงเก็บตัวอย่างครีบโดยไม่ทำให้ปลาตายอย่างน้อย 3 ตัว (2) เมื่อสิ้นสุดการทดลองให้ผู้ขอนำเข้าแจ้งผลการทดลองแก่กรมประมง (3)ควรมีการป้องกันไม่ให้สัตว์ทดลองหลุดรอดไปในธรรมชาติ (4) ในกรณีที่การทดลองได้ผลไม่ดี ผู้ขอนำเข้าไม่ประสงค์จะใช้ปลาต่อไป ขอให้ทำลายและเก็บซากไว้ให้กรมประมงตรวจสอบ
วันที่ 2 ธ.ค. 2560 สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) มีมติให้ ปลาหมอสีคางดำ (ปลาหมอคางดำ) ขึ้นบัญชีเป็น1 ใน 12 ชนิดพันธุ์สัตว์ต่างถิ่นที่มีความสำคัญลำดับสูงสุดเช่นเดียวกับ ไส้เดือนฝอยรากปม แมงมุมแม่หม้ายสีน้ำตาล หอยทากยักษ์แอฟริกา หอยเชอรี่ หอยเชอรี่ยักษ์ ปลากดเกราะ หรือปลาซัคเกอร์ในสกุล Hypostomus,Liposarcus และ Pterygoplichthys ปลาหมอมายัน เต่าแก้มแดง และหนูท่อ เพื่อให้เกิดการจัดทำแนวทางการป้องกันควบคุม กำจัด จัดทำทะเบียนจัดลำดับความสำคัญ รวมถึงรวบรวม วิเคราะห์เส้นทางการระบาด เผยแพร่ความรู้เจ้าหน้าที่ในการควบคุม โดยเตรียมเสนอต่อคณะรัฐมนตรีพิจารณาแนวทางลดผลกระทบต่อระบบนิเวศต่อไป
ต่อมา ปี 2561 กรมประมงได้ออกประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ลงวันที่ 9 มกราคม 2561 เรื่อง กำหนดชนิดสัตว์น้ำที่ห้ามนำเข้า ส่งออก นำผ่าน หรือเพาะเลี้ยง พ.ศ.2561 และประกาศลงราชกิจจานุเบกษาเรียบร้อยแล้วเมื่อวันที่ 18 มกราคม 2561 ซึ่งประกาศฉบับดังกล่าวจะมีผลบังคับตั้งแต่วันที่ 19 มีนาคม 2561 เป็นต้นมา
ปี 2555 พบการรายงานการแพร่ระบาดครั้งแรกบริเวณบ่อเลี้ยงสัตว์น้ำของเกษตรกรพื้นที่ต. แพรกหนามแดง ต.ยี่สาร อ.อัมพวา และต.คลองโคลน อ.เมือง จ.สมุทรสงคราม
ในช่วงไม่กี่ปีผ่านมาปรากฏรายงานการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำในประเทศไทยที่คลองยี่สาร จังหวัดสมุทรสงคราม และต่อมาพบพื้นที่แพร่ระบาดอื่น ๆ ที่อยู่ใกล้เคียงกัน เช่น คลองยี่สารเก่า ฟาร์มเกษตรกรในจังหวัดสมุทรสงคราม
รวมถึงพื้นที่ที่ไกลออกไป เช่น แม่น้ำประแสร์ จังหวัดระยอง จังหวัดเพชรบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธุ์ จังหวัดชุมพร ส่งผลกระทบต่อการอยู่อาศัยของสัตว์น้ำพื้นเมืองและระบบนิเวศแหล่งน้ำ โดยเฉพาะการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำของเกษตรกรที่เลี้ยงแบบกึ่งพัฒนาจากรูปแบบการนำน้ำเข้าสู่บ่อโดยไม่มีการกรองน้ำ (กองวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด, 2563)
การแพร่กระจายในประเทศไทย
แนวทางการที่ภาครัฐโดยกรมประมง
ให้คำแนะนำและดำเนินการอยู่ในขณะนี้
ทำไมปลาหมอคางดำถึงเป็นสัตว์น้ำต่างถิ่นรุกรานที่มีความได้เปรียบสัตว์น้ำที่มีอยู่เดิมในที่นั้น ๆ
ในช่วงเวลา 1 ปี พ่อแม่ปลา 1 คู่ สามารถขยายพันธุ์ได้ปลาลูกหลานกว่า 6 ล้านตัว ภายในรุ่นที่ 3
จากการร่วมสำรวจการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำ ของ C-Site ไทยพีบีเอส ร่วมกับประชาชนทั่วไประหว่างเดือน ส.ค. 66 - มิ.ย. 67 พบการรายงานกว่า 83 จุด ในพื้นภาคตะวันออก ภาคกลาง และภาคใต้
พบเยอะมากในคลองสาขาพื้นที่ป่าชายเลน ปากแม่น้ำ ของสถานตากอากาศบางปู จำนวนปลาวัยเด็กเยอะมาก แทบไม่พบปลาอื่น
พบครั้งแรกเมื่อราวๆ 6 ปีก่อน ตอนนี้ระบาดหนักมาก ลูกกุ้ง ลูกปลา สัตว์น้ำชายฝั่งในคลองเชื่อมทะเล หายไปมาก มีปลาคางดำเข้ามาแทน
"ปกติล้อมอวนเพื่อจะจับปลากระบอกซึ่งเป็นปลาพื้นถิ่นที่เคยจับมาตลอด แต่ช่วงหลัง ๆ ปีที่ผ่านมา จับปลากระบอกได้น้อยลงแต่สิ่งที่ได้กลับมาแทนคือปลาหมอคางดำที่นับวันก็เพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อย ๆ อย่างรวดเร็ว"
นิค ชาวประมงพื้นบ้านอ่าวมหาชัย จ.สมุทรสาคร
ร่วมสำรวจและอ่านการรายงานการพบและการจัดการปลาหมอคางดำ
